Diabetes burn-out: herken de signalen

Elke dag opnieuw proberen je bloedglucose zo goed mogelijk te houden is een hele klus. Het kan zorgen voor stress, vermoeidheid en uiteindelijk zelfs een diabetes burn-out. Diabetescoach Marin Haentjens-Kirkels legt uit hoe je zo’n burn-out herkent én hoe je er weer uitkomt.

Waardoor krijgen mensen een diabetes burn-out?

Marin Haentjens-Kirkels, diabetescoach bij Neuropsychologie Praktijk Eindhoven:
"Het is vaak een enorme belasting om diabetes te combineren met je gezin, je werk en de zorg voor jezelf — en dat elke dag opnieuw. Soms merk je zelf dat je op een diabetes burn-out afstevent, soms realiseer je je dat pas later. De zorg voor diabetes wordt vaak het eerst verwaarloosd. Hierdoor gaan de waardes schommelen, en dat maakt alles moeilijker. Zo kom je onbewust in een vicieuze cirkel terecht."

Hebben mensen die heel hard werken voor hun diabetes meer kans op een diabetes burn-out?

“Niet per se, want als je een routine hebt in je diabetesmanagement en iedere dag voorspelbaar kan zijn, is de kans juist minder. Maar als je heel perfectionistisch bent in je diabetesmanagement, dan is de kans wel groter. Mensen die hun diabetes perfectionistisch benaderen, doen dat ook op andere vlakken in hun leven. En als je te veel ballen in de lucht wilt houden, is de kans op een burn-out groter.

Soms is hypo-angst de reden waarom mensen overmatig met hun diabetes bezig zijn. Voortdurend je waardes controleren uit angst om de grip te verliezen, dat is niet vol te houden. Diabetes laat zich nou eenmaal niet voorspellen, zelfs al doe je alles volgens het boekje.”

Hoe herken je een diabetes burn-out?

“De signalen verschillen per persoon, maar vaak begint het met slechter slapen, minder goed eten en verslappende diabeteszorg. Hierdoor raken je bloedglucosewaarden ontregeld, wat je nog vermoeider maakt en meer stress geeft. Je komt in een vicieuze cirkel terecht waarin alles steeds zwaarder voelt. Je wordt emotioneler, krijgt een korter lontje en hebt minder concentratie. Naasten hebben het soms eerder door dat het niet goed met je gaat, net als bij een gewone burn-out. Op een gegeven moment is het niet meer vol te houden, krijg je het gevoel dat je het niet meer op kunt brengen om aan te staan en goed voor jezelf te zorgen. Het moeilijke is dat diabetes niet op pauze kan. Hoe uitgeput je je ook voelt, de zorg voor je diabetes gaat altijd door...’’

Diabetes burn-out: de signalen

Slecht slapen

Weinig eetlust

Veel piekeren

Minder concentratie

Weinig energie

Diabeteszorg kost moeite

Je slecht voelen, schuldig voelen of gefrustreerd zijn over diabetes

Geen zin hebben in dingen die je normaal gesproken leuk vindt

Is het altijd een geleidelijk proces, of kun je ook zomaar opeens een diabetes burn-out krijgen?

“Ja, soms zijn er bepaalde gebeurtenissen die mensen er niet bij kunnen hebben. Bijvoorbeeld een overlijden, wisselen van baan of een kind krijgen. Dat zijn grote gebeurtenissen waarbij blijkt: dit is een bal te veel. Dan kan het vrij snel gaan. Maar meestal is de weg naar een diabetes burn-out een vrij lang proces waarin je voortdurend onder stress staat. Dan kan iets kleins er uiteindelijk voor zorgen dat de emmer overloopt.”

Wanneer is het een diabetes burn-out en wanneer ben je depressief?

“Dat is een grijs gebied, want een diabetes burn-out en een depressie gaan ook wel samen. Diabetes beïnvloedt je stemming, en wanneer daar oververmoeidheid en overbelasting bij komen, lijken de klachten sterk op elkaar. Het is goed om te kijken wat eraan voorafging en welke klachten op de voorgrond staan. Bij depressie is het goed om in actie te komen, om meer te gaan doen. Bij een burn-out moet je eerst helemaal afschalen om tot rust te komen. Een goede diagnose is dus heel belangrijk. Probeer dit niet alleen op te lossen, maar zoek hulp bij je huisarts, arts of diabetesverpleegkundige. Zij kunnen je begeleiden naar de juiste ondersteuning."

Hoe kom je uit een diabetes burn-out?

"Een burn-out is een signaal van disbalans. Het doel is om een nieuwe balans te vinden waarin je diabetes op een haalbare manier integreert in je dagelijkse routine, zónder jezelf volledig uit te putten. Vergelijk het met een accu of batterij: als je dagelijks 70-80% van je energie verbruikt en ’s nachts weer tot 100% oplaadt, kun je een tegenslag of drukke periode doorstaan zonder direct in het rood te schieten.

Om die balans te herstellen, moet de belasting van diabetes soms omlaag. Dat lukt alleen als je mild bent voor jezelf en niet telkens teleurgesteld raakt bij hoge bloedglucosewaarden.

Soms moet juist de belasting van werk of andere taken anders worden verdeeld. We kijken dan heel praktisch : hoe ziet je week eruit, wat kun je uitbesteden (bijvoorbeeld de boodschappen), waar kun je schuiven in timemanagement? Welke dingen kosten energie en welke leveren energie op? Je ziet vaak dat mensen zichzelf wegcijferen, geen tijd nemen om een boek te lezen, in bad te gaan of een wandeling te maken, terwijl die dingen juist zorgen voor opgeladen batterij. Een goede nachtrust is ook belangrijk. Het gaat vooral om dingen doen waar je blij van wordt. Niet hoeveel je werkt is belangrijk, maar hoe je het invult. Heb je werk waar je plezier uit haalt, zit je in een gezonde werkomgeving waar je waardering krijgt, ben je trots op jezelf?”

Kan technologie helpen om een diabetes burn-out te voorkomen?

“Wij zien in de praktijk dat veel klachten opklaren nadat mensen overgaan naar een hybrid closed loop systeem. Omdat het aantal diabeteshandelingen drastisch vermindert, maar ook omdat dit systeem de bloedglucose zoveel stabieler kan houden. Daarmee nemen vaak ook de stemmingswisselingen af. Wij zagen mensen die dachten depressief te zijn, totdat ze met een pomp stabiele waardes kregen en zich eindelijk weer goed voelen. Dat is bizar en heel mooi tegelijkertijd.

De andere kant is ook waar: als je voortdurend je sensorwaardes ziet, je bewust bent van elke stijging en daling en geneigd bent om die op te lossen, dan ervaar je door technologie juist meer stress. Die mensen leren we om pas te kijken als het alarm gaat. Je kunt het alarm voor laag net iets hoger zetten, dan heb je nog voldoende tijd om te reageren.”

Wist je dat ook ouders van een kind met diabetes een diabetes burn-out kunnen hebben? Hier lees je er meer over.