De invloed van hormonen op je bloedglucosespiegel

Wat zijn hormonen, en wat doen ze met je glucose? 

Hormonen zijn stoffen die je lichaam zelf aanmaakt om organen en lichaamsfuncties aan te sturen. Ze zijn betrokken bij je stofwisseling, emoties, bloeddruk en ook bij de regulatie van je bloedsuiker. Hormonen worden op verschillende plekken in het lichaam geproduceerd, zoals in de hersenen, bijnieren, voortplantingsorganen en de alvleesklier. 

De alvleesklier maakt twee belangrijke hormonen aan voor je bloedsuikerregulatie: insuline en glucagon. 

• Insuline is een hormoon dat ervoor zorgt dat glucose (een suiker die je uit voeding haalt) vanuit het bloed wordt opgenomen in de lichaamscellen. Daar dient het als energiebron. 

• Glucagon is een hormoon dat juist het tegenovergestelde doet: het zorgt ervoor dat opgeslagen glucose (bijvoorbeeld in de lever) vrijkomt in het bloed wanneer je bloedsuiker te laag wordt. 

• Het hormoon insuline verlaagt het bloedglucosegehalte door die glucose uit het bloed naar de cellen te vervoeren. Als er te weinig insuline is – of je lichaam reageert er niet goed op – dan blijft er te veel glucose in het bloed aanwezig. 

Hormonale invloeden in verschillende levensfasen 
 

Puberteit & het dageraadfenomeen 

Tijdens de puberteit stijgen de niveaus van oestrogeen en testosteron. Deze hormonen kunnen de insulinegevoeligheid verlagen, waardoor je lichaam minder goed op insuline reageert. Ook het groeihormoon speelt een rol. Dat wordt vooral 's nachts aangemaakt en verhoogt tijdelijk je glucosewaarden. Het gevolg: hogere bloedglucose in de vroege ochtend. Dit staat bekend als het dageraadfenomeen, ook wel DAWN-fenomeen genoemd. Het komt vaak voor tijdens de puberteit, maar kan op elke leeftijd optreden. 
 

Menstruatiecyclus 

Bij vrouwen kan de menstruatie voor flinke schommelingen in de bloedglucose zorgen. Vlak voor, tijdens en net na de menstruatie kunnen hormonen als oestrogeen en progesteron de insulinegevoeligheid beïnvloeden. Het bijhouden van je glucosewaarden in combinatie met je cyclus kan helpen om patronen te herkennen. 
 

Diabetes & zwanger of zwangerschapsdiabetes  

Tijdens de zwangerschap verandert je insulinebehoefte. In het eerste trimester ben je vaak juist gevoeliger voor insuline, wat kan leiden tot hypo’s. Later in de zwangerschap neemt de gevoeligheid vaak af, waardoor je juist méér insuline nodig hebt.  

Sommige vrouwen ontwikkelen tijdens de zwangerschap zwangerschapsdiabetes, omdat hun lichaam niet voldoende insuline aanmaakt of er minder goed op reageert. Deze vorm verdwijnt meestal na de bevalling, maar vereist wél zorgvuldige monitoring. 
 

Overgang 

Ook de overgang kan van invloed zijn op de bloedsuiker. Door de daling van het oestrogeenniveau verandert vaak de vetverdeling in het lichaam en kunnen slaapproblemen ontstaan. Veel vrouwen merken in deze fase meer schommelingen van hun bloedglucosewaarden, ook al veranderen hun eet- en leefgewoonten niet. 

Stresshormonen en glucose 

Stress heeft direct invloed op je bloedglucose via de hormonen adrenaline en cortisol. Bij acute stress, zoals voor een belangrijke presentatie of sportwedstrijd, zorgt adrenaline voor een snelle stijging van je bloedglucose. Die stijging is vaak tijdelijk en daalt vanzelf weer zodra de spanning afneemt. 

Bij langdurige stress speelt vooral cortisol een rol. Dit hormoon zorgt voor een meer aanhoudende verhoging van je glucosewaarden, wat kan betekenen dat je structureel meer insuline nodig hebt. Merk je dat je langdurig hoge waarden hebt zonder duidelijke oorzaak? Dan is het goed om ook naar je stressniveau te kijken en dit te bespreken met je behandelteam. 

In het kort 

Hormonen beïnvloeden je bloedglucosespiegel voortdurend. Of het nu gaat om groeihormonen in de puberteit, oestrogeen rond de menstruatie, of cortisol bij stress: het effect is vaak merkbaar. Door bewust te zijn van deze invloeden en goed te monitoren wat er in je lichaam gebeurt, kun je beter inspelen op veranderingen – en houd je meer grip op je glucosewaarden.